| tauben |
 |
 |
|
|
|
 |
 |
| |
|
|
| |
 |
« : Haziran 22, 2008, 07:47:20 pm »
|
|
Yetistirildiği Ülke: Türkiye özellikle ülkenin batı bölümünde
Islah amacı:
Karşıya oynayan ve oynarken batmayan veya aşağıya/batık oyun stilindeki kuşlarda sık, kısa aralıklarla yere doğru spiraller çizerek oynayan, 14 ile 16 kuyruk telek sayısına sahip kuyruk üstü yağ bezesi olmayan kostümlü veya kostümsüz oyunlu performans kuşları üretmek.
Genel bilgiler:
Ülkemizin bir bölümünde ve Yurt dışında Kelebek diye bilinmekte olan güvercin ırkımızın asıl isminin “Saya” olduğu ve üretimi genelde Ege bölgesinde (İzmir, Manisa, Turgutlu, Akhisar, Bursa ve Balıkesir vb.) yoğunluk kazanmış olduğu bilinse de ülkemizin hemen hemen her köşesinde beslenmektedir.
Ülkemizde olduğu gibi dış ülkelerde Kelebek adıyla bilinmekte olan Saya popüler bir ırktır ve Avrupa bazında seyyar sandık ve kümeslerde uçurularak yarışmalar düzenlenmektedir.
Saya ismi “saydırmaktan” gelmekte olup bu güvercin ırkının ismi karşıya oynayan kuşların , karşıya sayarak oynamasından esinlerek verilmis olup, bir dönem sonra yetistiricileri arasinda degisikliğe uğrayarak, ismi saya düz renkli kuşlarda (arap, beyaz, kırmızı vs.) kullanılmıştır, son yıllarda da yine Kelebek olarak karşımıza çıkmıştır.{mosimage}
Günümüz de hala bu karışık olan adlandırma devam etmektedir. İzmir ve Manisa çevresinde Kelebek diye bahsedildiğinde İzmir’in Ödemiş ilçesinde yetişen bademli paçasız sayaların oyun stiline benzer oyunlar yapan ve yaparken de sürekli hareket halinde olup doğadaki kelebekler gibi alçalıp yükselen, ve bir pulk şeklinde bir araya gelip tekrar ayrılan ve ayrıldıklarında herbirinin kendi başına oynamaları (bu yörelerde KOL ALMA diye de adlandırılmaktadır) sebebiyle yayıldığı ülkelerde ve ülkemizde doğada gezen bu kelebeklerin ucuşlarına benzetilmelerinden dolayı bu ırka Kelebek ismi takılmıstır.
Sayalar kostüm yapılarına göre üç ana renge ayrılırlar. Siyah, mavi, kırmızı ve son yıllarda üretilmis olan kostümlü sayalar. Benim çocukluk yıllarımda 3 ana renk vardı ve bunlar siyah, mavi ve kırmızı ve bir de altınbaşlardı. Bu altınbaşlardan ben son 7 yıldır ancak 1 tane görebildim.
{mosimage}
Maalesef 1980 yılların sonlarında ve 1990 yılların başlarında başlayan Sayalarda kostüm arayışı ve ileriye dönük salan sergi kusu olarak yönlendirilmesi sonucu ırkımız oldukça bu gelişimden zarar görmüstür ve günümüzde bu zarar hat safaya çıkmıştır. Maalesef bazı illerimiz de bu hat safaya çıkmış olup, salon yarışlarına da önderlik yapmaktadır. Bu sekilde devam edecek olursa 20 yıl sonra oyunlu kuşların yüzdelik oranı oldukça aşağıya düşecektir ve kostüm olayı ileriye dönük tehlike teşkil etmektedir.
Oyun stilleri
1. Karşıya oyun stili;
ıslah amaçlarından olan bu oyun tarzı, bir saya kuşunun havadaki oyunu esnasında batmayarak veya bu çıplak gözle farkedilemiyecek derecede ise ve karşıya kendi ekseni etrafinda tek tek veya seri burgu halinde oynayarak veya dairemsi burgu yaparak yere paralel olarak mesafe almasıdır.
2. Aşağıya/batık oyun stili;
Belirli bir açıyla batarak oynayan veya belirli bir yükseklikten yer istikametinde kısa veya uzun spiraller olarak asağıya doğru oynayaraktan gelen saya ırkımızın bir başka oyun stilidir.
Uçuş stili
Uçuş süresince oyuna başlamadan önce veya oyunu bıraktıktan sonra grup içerisinde kol veya kanat almadan her saya kendi başına uçuş oyunu yapar, ve bu esnada sıkca tempoları yavaşlar veya hızlanır yön değiştirmeler, yükselip alçalmaları, havada bir araya gelerek tekrar her kuşun kendi başına tekrardan gruptan ayırılması, ve yine bir araya gelmesi gibi doğadaki kelebek tarzında uçuş oyununu andıracak uçuş stili sergilerler. Aşağıya veya karşıya oyun stilleri ile bağlantılı değerlendirilirler.{mosimage}
Çok çabuk yükseklik kazanan bu ırkımız bir grup içerisinde uçtuklarında özellikle aşağıya oynayan sayalar birbirlerini takip ederek uçarlar. Solo uçuş sekli ise genelde karşıya oynayan saya kuşlarında ortaya çıkar. Her kuş kendi başına oynayarak gruptan ayrılır ve grupla beraber uçmaz. Maalesef ülkemizde bu solo uçuş seklinin sanal ortamda yanlış tabir edilmesi sonucunda, dış ülkelere de saya kuşunu solo uçucu olarak yanlış tabir edilmektedir. Doğrusu solo uçuşun karşıya oynayan kuslarda ilk etapta kuyruk teleklerini oynataraktan gruptan ayrılıp karşıya oynayarak her bir yönde uzaklaşmasına denir. İdeal uçuş süreleri 30 dakikayi geçmemelidir ve gün içerisinde defalarca uçurulabilir.
Vucut yapısı ve Anatomi
Kanat teleklerini kuyruk üzerinde taşır ve dönek veya dolapcı ırklarından daha kücüktür. Genelde 14 ile 16 kuyruk telek yapısına sahip olup, kuyruk üstü (yağ bezesi) yoktur. Ayakları paçalı olup, paçaları parmaklarını örtebileceği gibi, yarısına kadar da örtebilmektedir. Gözleri genelde koyu (siyah) veya açık renklidir. Nadir de olsa bir gözü siyah, digeri açık olan sayalarda çıkabilmektedir. Genelde tepe olmamakla birlike tepelilik te kanında mevcuttur. Kostümleri yörelere göre farklılık göstermektedir. Düz renkte örnegin, siyah, beyah, pal ve kırmızı olabilecekleri gibi arzu ve istekler dahilide kafa ve kuyruk aynı renkte vucudun diğer kesimleri beyaz da yani karabozalı (karabas kara kuyruk) olabilmektedir. Bu sabit olan bir olay degildir, karabozalı bir cift sayadan arap veya beyaz yavrular çıkabileceği gibi, karabozalı da çıkabilmektedir. Bir düz renkli ile bir beyazdan ise genellikle kafa ve kuyruk renkli yavrular alınmaktadır.
Gene, yörelere göre tel kuyruk diye anılan sayalarda kuyruklar daha renkli (msl. en az iki renk siyah-beyaz) olup karışıktır, ense ve suratın yan kısımlarında bıyık diye hitap edilen lekeler bulunabilir. Bu tür sayalar genelde İzmir’in kuzeyindeki Edremit, Burhaniye ve civarlarında yetiştirilmektedir. Bir de bunların yanısıra kaplan diye hitap edilen sayalar da mevcuttur.
Kafa yapısı; düz, anlı hafif kalkık, köşesiz, enseye doğru yuvarlak olup orta genişlikte bir kafa yapısına sahiptir.
Gözler; Renkli kuşlarda çakır, beyazlarda ve beyaz kafalılarda siyah. Göz kenarı deri renginde ve ince.
Gagası: Genelde açık renkli ve orta uzunlukta, burun üstü yumuşak ve düz, sadece şeşlerde, kaplanlarda, gaga siyah renkte olup, bazı renkli veya koyu düz renk kuşlarda da yine gaganın ön yüzeyinde mor (siyah) bir yüzey bulunabilmektedir.
Boyun: Orta uzunlukta ve tam vücuttan çıkar şekilde ve yukarı kafaya doğru orantılı incelir şekilde.
Göğsü ve Sirti: Vücut’a göre orantılı genişlikte, ne fazla ince nede fazla geniş. Sirti geniş,aşağı doğru hafif mehillidir.
Kanatları: Kuvvetli, telekleri orta kalınlıkta ve sert, vücut’a yatkın fakat çaprazlaşmaz.
Kuyruğu: Uzun ve geniş, kuyruk telek sayısı 14 ile 18 arası değişsede en ideali 16 dir.
Bacakları: Dizden aşağı kısa, paçalı, paçalar orta parmak ucu hariç diğer parmakları örtebilir.
Renk türleri: Bozalı, karanfil, baska, Çakal, renkli kuyruk, düz renkler, şeş, ve kaplan türleri. Ana renkler Siyah, mavi, beyaz, kırmızı, ve son yillardaki sarı renklerdir.
{mosimage}Bozalı türü: Sırf kafa kuyruk, kuyruk altı ve kuyruk örtü tüyleri renkli, diğer vücut tüyleri beyaz veya kafa ve kuyruk siyah sırtta ve karın altında kafa ve kuyruk renk tonlarında hafif lekeler.
{mosimage}Karanfil türü: Kafa, kanat, kuyruk ve dizden aşağı paçalar renkli, boyun, karın, ve but beyaz.
Baska türü: Kafa, El uçma tüyleri ve paçalar dizden aşağı beyaz, diğer vücut tüyleri renkli.
Çakal türü: Kafa, El uçma tüyleri, sırtı, karnı kuyruğu ve paçaları beyaz, boyun, büyük kanat örtü tüyleri, aynaları, ve göğsü renklidir.
{mosimage}Renkli kuyruk türü (Tel kuyruk): Sakalı, veya bademi, kuyruğu, kuyruk altı ve kuyruk örtü tüyleri renkli, diğer vücut tüyleri beyaz.
{mosimage}Düz renkler: Arap, mavi kalemli, kula, samur ve süt beyaz diye geçer, hepsi parlaktır.
Şeş türü: Sesler sadece parlak siyahtan oluşur, kafaları beyaz benciklidir. Sığırcık denilenlerin bencikleri göğsüne kadar iner, genellikle kanatlar güllüdür
mosimage}Kaplan türleri: Tüm vücut tüyleri orantılı şekilde beneklidir, çoğunluk beyazdır.
Kendi deneyimlerimin yanısıra bazı kaynaklardan da yararlanılarak hazırlanmıştır.
Dc.dr. Hakkı Var
Almanya-Bad Berleburg, 15.02.07
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
